και το παιχνίδι παίζεται...

  Και τελικά είχαμε ‘’λευκό καπνό’’… Η πολυπόθητη συμφωνία με τους εταίρους επιτεύχθηκε και μια ολόκληρη χώρα που κινείτο στους ρυθμούς των ‘’θεσμών’’ και των απαιτήσεών τους, τώρα αναρωτιέται, αν τελικά το να σηκώνεις κεφάλι είναι εφικτό και ρεαλιστικό και πώς θα πείσουμε τους εαυτούς μας ότι είμασταν τελικά και πολύ μάγκες και καταφέραμε να αλλάξουμε όνομα στο μνημόνιο. Νιώθουμε τρομερά υπερήφανοι που καταφέραμε να βάλουμε εμείς τις λέξεις και οι ‘’θεσμοί’’ να βάλουν την ουσία. Και τώρα ξαφνικά η δεξιά ήρθε για να κάνει αντιμνημονιακή αντιπολίτευση, το ΚΚΕ μια ζωή στα ίδια και οι υπόλοιποι πετούν πυροτεχνήματα για σύγκρουση με την Ευρώπη εδώ και τώρα. Και ο απλός κόσμος στη μέση… Πλήρως ανέτοιμος να αποφασίσει, θέλει να σηκώσει κεφάλι, αλλά θέλει και τα εναπομείναντα χρήματα στην τράπεζα σίγουρα…

  

  Επιτρέψτε μου να πω ότι διακύβευμα στην παρούσα φάση δεν είναι καμία τελική και βιαστική απόφαση. Αφενός βιαστικές αποφάσεις δεν έχουν νόημα, αφετέρου κανείς δεν μπορεί να νιώθει πλέον εθνικά ανεξάρτητος σε αυτή τη χώρα… Και η λύση δηλαδή; Καμία απόφαση και αναμονή; Φυσικά και όχι. Λύση βρίσκεται στα χέρια μας και στα μυαλά μας. Είναι καιρός δηλαδή να ψάξουμε τη ρίζα του προβλήματος. Να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας και να προσπαθήσουμε πρώτα να κατανοήσουμε τους κανόνες του παιχνιδιού και μετά να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς να το κερδίσουμε. Τι είναι δηλαδή αυτά τα πλεονάσματα, τα spreads, αυτή η ρευστότητα και τα ομόλογα; Αλλά, για να φτάσουμε κάποτε και σε όλα αυτά. Τι είναι το χρήμα;

  

  Άμα το ψάξουμε λίγο, θα βρούμε ακόμη και σε σχολικά βιβλία, ότι το χρήμα είναι ένα σταθερό μέτρο αξίας, ευρέως αποδεκτό για πληρωμές, που συμβολίζει ένα σύνολο αγαθών που μπορούν να αγοραστούν με αυτό. Άμα προσέξουμε, σε πρώτη φάση, τις λέξεις, θα δούμε ότι το χρήμα δεν είναι αξία, δεν είναι δηλαδή κάτι πολύτιμο, αλλά εμείς το κάνουμε πολύτιμο ορίζοντας ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΙΔΙΟΙ ότι θα το αποδεχόμαστε για πληρωμές. Ξέρω, δεν είναι κατανοητό. Πάμε να το ψάξουμε και λίγο ιστορικά…

  

  Από τις αρχαϊκές κοινωνίες(δε χρειάζεται να το ορίσουμε με ακρίβεια στο χρόνο τώρα), ο άνθρωπος, επιθυμώντας αγαθά που δε μπορούσε να παράγει ο ίδιος, ξεκίνησε να εμπορεύεται αγαθά με βάση όμως την ανταλλαγή. Από ένα σημείο και μετά, συνειδητοποίησε ότι συχνά οι επιθυμίες των δύο μερών της ανταλλαγής δε μπορούν να συμπίπτουν. Η λύση βρέθηκε με το πρώτο χρήμα. Η κάθε κοινωνία όρισε το δικό της και βρήκε ένα αγαθό το οποίο Η ΙΔΙΑ θεωρούσε πολύτιμο(ώρα να σκεφτόμαστε γιατί να θεωρούμε κάτι πολύτιμο). Αυτό ήταν από αλάτι στην Αιθιοπία, μέχρι ,στις περισσότερες χώρες, τα διάφορα μέταλλα. Το αλάτι δηλαδή ορίστηκε ως χρήμα, γιατί εκεί ήταν πιο δυσεύρετο, ίσως ακόμη και από τον χρυσό και αυτό μας βοηθά εξαιρετικά για να καταλάβουμε ότι τίποτα δεν είναι πολύτιμο καθ’ εαυτό, αλλά εμείς το ορίζουμε…

  

  Άρα το χρήμα άρχισε ως ΜΕΣΟ απόκτησης πλούτου; Ναι, αλλά δυστυχώς δεν έμεινε εκεί… Από την αρχαιότητα ακόμη, όταν πια καθιερώθηκαν τα διάφορα μεταλλικά νομίσματα, ξεκίνησαν τα δάνεια, για τα οποία από τότε ορίζονταν τόκοι. Και από τότε, ξεκίνησε το χρήμα να γίνεται το ίδιο αγαθό και όχι το μέσο. Όταν ένα άτομο μπορεί χωρίς να παράγει, να διακινεί χρήμα και από τους τόκους να επιβιώνει, οι φούσκες και οι ανισότητες ξεκινούν. Υπάρχουν αναφορές του Αριστοτέλη άλλωστε, που ορίζουν το χρήμα και τη διακίνησή του ως κάτι το αφύσικο και κακό…

  

  Δε θέλω όμως να κουράσω… Στη συνέχεια της ιστορίας, ο άνθρωπος άρχισε σιγά σιγά να χρησιμοποιεί κράματα μετάλλων, δηλαδή πιο ελαφρά, αλλά κυρίως πολύ λιγότερο πολύτιμα ως αγαθά από μόνα τους. Συνειδητοποιήθηκε δηλαδή ότι ένα αγαθό το οποίο δεχόμαστε ως χρήμα, δε χρειάζεται ούτε καν να είναι πολύτιμο το ίδιο(χρυσός κλπ), γιατί έχει καθαρά συμβολική-πρακτική αξία.

  

  Το αποκορύφωμα βρίσκεται κάπου στις αρχές του 19^ου αιώνα που ξεκινά το χαρτονόμισμα. Θα το πούμε τελείως απλά. Τα κράτη όρισαν ότι, κατά κύριο λόγο οι κεντρικές τους τράπεζες, θα τυπώνουν μεγάλο αριθμό χαρτιών με αναγραφόμενη μια συμβολική αξία. Σημαντικό ήταν όμως, ότι οι χώρες υποχρεούντο να διατηρούν αποθέματα χρυσού ίσης αξίας με το σύνολο της συμβολικής αξίας όλων των χαρτονομισμάτων στη χώρα. Έτσι, οποιοσδήποτε είχε τη δυνατότητα να δώσει ένα ποσό και να πάρει πίσω χρυσό από το κράτος. Άρα, συμπεραίνουμε ότι τότε πολύτιμος θεωρείτο ο χρυσός και όχι το χαρτονόμισμα.

  

  Πλέον ούτε αυτός ο περιορισμός υπάρχει… Το χρήμα εκδίδεται πλέον με αποφάσεις κεντρικών οργάνων(για την Ευρώπη η ΕΚΤ) και το πράγμα οδεύει όλο και περισσότερο στον παραλογισμό. Ένα εύκολο παράδειγμα είναι οι επιταγές. Η επιταγή είναι ένα χαρτί που συμβολίζει μια αξία, μεταβιβάζεται μεταξύ ιδιωτών και οποιαδήποτε στιγμή μπορεί κάποιος να πάει στην τράπεζα και να πάρει χρήμα. Τι άλλαξε σε σχέση με το χαρτονόμισμα; ΤΙΠΟΤΑ. Απλά, αντί να εκδίδεται από κεντρικές τράπεζες, η επιταγή εκδίδεται από ιδιώτες και στην τελική συνειδητοποιούμε ότι με την επιταγή συμβολίζουμε μια αξία(το χαρτονόμισμα) που πριν κάποια χρόνια, και αυτό χρησιμοποιείτο για να συμβολίζει άλλη αξία, τι χρυσό!!

  

  Μέσω τραπεζών, αυτό που δημιουργείται στην πραγματικότητα, είναι μια τεράστια ανισότητα μεταξύ υπαρκτού πλούτου(δηλαδή απτών αγαθών και υπηρεσιών για τις ανάγκες ) και μη υπαρκτού. Χαρακτηριστικό είναι ότι μια τράπεζα, παίρνει τις καταθέσεις, κρατά μόνο ένα ποσοστό στα αποθέματά της, και τα περισσότερα δίνονται σε δάνεια. Ουσιαστικά οι τράπεζες πολλαπλασιάζουν χρήμα και κερδίζουν με χρήματα που δεν είναι δικά τους. Αντίστοιχα πλέον, με παρόμοιους τρόπους, δανείζονται και τα κράτη που λειτουργούν μονίμως με δανεικά λεφτά που αποπληρώνουν δανειζόμενα εκ νέου, με τα κέρδη να πηγαίνουν στις μεγάλες αγορές, που με μία μόνο ανακοίνωση για ‘’υποβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας’’, όπως λέει το MEGA, χρεοκοπούν χώρες…

  

  Και ποιο το συμπέρασμα τελικά; Δυστυχώς, όλα λειτουργούν σε μία υπερβολικά λεπτή ισορροπία. Όλο και κάποιος θα χρεοκοπεί μέσα σε όλον αυτόν τον κύκλο κυκλοφορίας χρήματος και όλο και κάποιος θα δημιουργεί φούσκες. Ο άνθρωπος δημιούργησε το χρήμα για την εξυπηρέτηση των αναγκών του και αυτό μετατρέπεται σε ένα τέρας με δική του προσωπικότητα, ανέλεγκτο πλέον από τον άνθρωπο. Από μέσο, έγινε σκοπός και από ένα χαρτί, πλούτος. Ο καταιγισμός οικονομικών όρων από τα ΜΜΕ, γίνεται για να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι δεν πρόκειται ποτέ να καταλάβουμε ποτέ τους κανόνες του παιχνιδιού και να αφήσουμε αυτούς να παίζουν μόνοι τους. Ήρθε η ώρα να κάτσουμε και εμείς να μάθουμε τους κανόνες, να βρούμε όλους τους παράλογους, να κερδίσουμε και να αρχίσουμε να παίζουμε μόνο όπως θέλουμε εμείς… Δυστυχώς, δεν είμαστε ούτε στην αρχή όλων αυτών…

Δικηγοράκος

Υ.Γ.: είναι πιθανό το παραπάνω κείμενο να έχει λάθη σε ιστορικούς και οικονομικούς όρους. Δεν είμαι ειδικός σε τίποτα απ’ αυτά και μόνος σκοπός ήταν λίγη τροφή για σκέψη σε βασικά ζητήματα